Spetters

Met een inleiding door Rob van Scheers.

Spetters was in 1980 een omstreden film. Een hedendaags publiek zal niet meer dezelfde provocerende kracht voelen als destijds, maar wel nog steeds een urgente en sterke film zien. De film keert terug op het grote doek, in een digitaal gerestaureerde versie.

Spetters is in meerdere opzichten een sleutelfilm in de naoorlogse Nederlandse cinema. De film vormde de antithese van de onbezorgde jaren zeventig en kondigde een nieuwe, meer cynische tijd aan. Dat ging gepaard met heftige tegenreacties: Verhoevens en Soetemans rauwe portret van plattelandsjongeren die zich onledig houden met motorcrossen, seks en het molesteren van homoseksuelen werd in de filmpers afgeschilderd als een amoreel werkstuk (de Telegraaf noemde de film ‘fascistoïde’), actiegroepen van vrouwen en homoseksuelen riepen op tot een boycot van de film en de makers werden publiekelijk aan de schandpaal genageld. Jongeren, waar de film op was gericht, trokken er zich weinig van aan en bezochten massaal de film (meer dan 1,1 miljoen bezoekers).

Spetters was ook de film die voor Paul Verhoeven de poort naar Hollywood opende: de film werd daar aanzienlijk beter ontvangen dan in Nederland, zo omschreef Rolling Stone hoofdrolspeelster Renée Soutendijk als ‘a Dietrich in glittering pants’.

Spetters is een invloedrijke film gebleken, die niet alleen voor de huidige filmcultuur van betekenis is, maar die ook iets zegt over Nederland in de late jaren zeventig. Andere Tijden maakte om die redenen in 2002 een special over de film waarin teruggekeken wordt op de maatschappelijke deining die de film veroorzaakte bij zijn release. In zijn studie naar de Nederlandse film in de jaren zestig en zeventig Van Fanfare tot Spetters (2004) voert filmhistoricus Hans Schoots de film op als een belangrijk cultuurhistorisch document.